Het Klikt! : gezondheidsinformatie wanneer taal tekortschiet
Als zorgprofessional wil je jonge ouders met een ziek kindje zo snel mogelijk geruststellen. Maar wat als ze het Nederlands niet machtig zijn? Hoe stuur je hen naar huis met de informatie die ze nodig hebben? Universiteit Gent, HOGENT en Vrije Universiteit Brussel ontwikkelden met ‘Het Klikt!’ een meertalige website om te communiceren met kwetsbare anderstaligen en hun gezondheidsvaardigheden te versterken.
Gesprekken met anderstalige patiënten, zeker met kwetsbaardere mensen die weinig of geen Nederlands spreken en soms weinig gezondheidsvaardigheden hebben, verlopen moeizaam, zeggen zorg- en hulpverleners in de eerste lijn. Idealiter doen ze een beroep op een tolk of een tolkentelefoon, maar die zijn niet dag en nacht beschikbaar. Het is dus behelpen met Google Translate en tekeningetjes die ze op het internet vinden om zeker te zijn dat patiënten hen begrepen hebben.
Ondersteunen, niet vervangen
Internationaal worden al heel wat inspanningen gedaan om deze communicatie te verbeteren, ontdekten Ellen Van Praet en Kirsten Rosiers van de vakgroep Vertalen, Tolken en Communicatie van de Universiteit Gent. Met enkele masterstudenten brachten ze vorig jaar in kaart welke apps er op dat vlak bestaan. “Apps kunnen zorgverleners niet vervangen. Maar ze zijn een ideaal instrument om hen te ondersteunen,” zegt Rosiers. Apps maken raadplegingen veiliger en efficiënter voor iedereen.
Visueel en eenvoudig
Dat moest ook in België kunnen. Het onderzoeksteam van twaalf projectmedewerkers, met de input van masterstudenten, ging aan de slag met een prototype van een app over zindelijkheidstraining. “Die app was al in ontwikkeling maar bleek veel te ingewikkeld te zijn. Dat was de belangrijkste vraag van zorg- en hulpverleners: maak het zo eenvoudig mogelijk. Tijd is een issue. Zorgverleners willen niet eerst uren moeten uitzoeken hoe ze de app moeten gebruiken,” zegt Rosiers. Hij moest daarnaast voor hen ook visueel zijn om informatie te kunnen geven wanneer taal tekortschiet.
Twee thema’s
Het Klikt! is het resultaat van dit traject, dat steun kreeg van het Fonds Dr. Daniël De Coninck in het kader van zijn oproep over de versterking van gezondheidsvaardigheden. Het is een project van MATCHeN, een samenwerking tussen Universiteit Gent, Vrije Universiteit Brussel en HOGENT, met de financiële steun van VLAIO. De app, in de vorm van een responsieve website voor tablet en pc, helpt zorg- en hulpverleners in de eerste lijn te communiceren met patiënten die weinig of geen Nederlands spreken. De onderzoekers hebben twee thema’s uitgewerkt: zindelijkheidstraining en medicatie-inname. “Dit waren thema’s die de gebruikersgroep in een voorbereidende bevraging over hun eigen noden en de vragen die ze kregen van ouders zelf naar voren schoof.”
Meertalige website
Voor deze twee thema’s kunnen zorgverleners via de responsieve website het gesprek met anderstalige ouders voeren in zes talen – de drie contacttalen Nederlands, Frans en Engels, en daarnaast Turks, Arabisch en Farsi. Voor de keuze van deze talen ging Het Klikt! te rade bij de integratiesector. “Turks en Arabisch bleken de meest gevraagde talen te zijn. We kozen ook voor Farsi omdat voor deze taal weinig hulpmiddelen beschikbaar zijn.”
Vier functies
Vier functies helpen de zorgverlener op weg. Er is een voorgestructureerd intakegesprek dat ouders samen met de zorgverlener doorheen de raadpleging gidst. Als de zorgverlener om de juiste term verlegen zit, is er het woordenboek. Veel voorkomende vragen over medicatie-inname of zindelijkheidstraining zijn thematisch samengebracht in het derde onderdeel. Tot slot is er het storyboard, waarbij zorgverleners voorwerpen en personen op een tekening kunnen slepen of zelf kunnen tekenen om met die beelden de boodschap duidelijk te maken. Zowel het gesprek als het storyboard kan opgeslagen of geprint worden en mee naar huis gaan, een feature waarover gebruikers enthousiast waren. Naargelang de vraag van de ouders en de eigen communicatiestijl kan de zorgverlener een van de vier functies kiezen. Hij kan ook switchen tussen functies tijdens het gesprek.
Intercultureel
“Alles staat niet alleen geschreven, maar wordt ook uitgesproken. Met emoticons kunnen ouders aangegeven dat ze iets niet begrijpen of dat ze bang zijn bijvoorbeeld,” zegt Rosiers. “De vele afbeeldingen zijn grondig doorgenomen met een consulent zodat ze aanvaardbaar zijn voor alle culturen.” Deze consulent was een ‘collega’ uit het lerend netwerk van alle laureaten gezondheidsvaardigheden, Hanan Ben Abdeslam van het Expertisecentrum Kraamzorg Volle Maan, die Het Klikt! hielp met de interculturele aspecten van de communicatie.
Sterkere gezondheidsvaardigheden
Met deze website krijgen de ouders dus toegang tot kwaliteitsvolle informatie die ze meteen ook beter begrijpen en kunnen gebruiken. “Dit versterkt ouders met zwakkere gezondheidsvaardigheden.” Het maakt de website, die tegen eind dit jaar online gaat via de website van MATCHeN, dus niet alleen handig voor huisartsen en wijkgezondheidscentra maar ook voor de consultatiebureaus van Kind en Gezin, onthaalouders en crèches of de dienst pediatrie in een ziekenhuis.
Co-creatie met praktijk
Voor de app online gaat, is er dit najaar nog een uitgebreide testronde met gebruikersgroepen. “Wij zijn van bij het begin van de ontwikkeling van deze app in communicatie gegaan met het veld,” zegt Rosiers. “Om te zien welke noden ze hadden en nu de app er is, om hun feedback te horen, zodat we de app nog kunnen verfijnen. Het gaat ook om het creëren van een draagvlak.” Zodra de app in gebruik is, wil het onderzoeksteam de impact ervan op de gezondheidswijsheid van de ouders meten.
Website: www.matchen.org
Contact: [email protected]
@PC-PROD