Een verhaal van twee kanten
Als je wil dat zorg op maat geschreven is van wat belangrijk is in je leven, kan je niet gewoon wachten tot zorgverleners zeggen wat je moet doen. Regionaal Zorgplatform Kempen traint zorg- en welzijnsorganisaties waarin personen met een zorgnood zich verenigen, zodat ze deze personen kunnen leren met zorgverleners in gesprek te gaan over hun levensdoelen.
Dit project, dat steun krijgt in het kader van de oproep Doelgerichte Zorg van het Fonds Dr. Daniël De Coninck, is een uitloper van een traject over gezond ouder worden in landelijke gebieden. Voor dit traject creëerde het Regionaal Zorgplatform Kempen – Palliatief Netwerk, Welzijnszorg Kempen en Logo Kempen – een stuurgroep met vertegenwoordigers van personen met een zorgnood en bracht het de behoeften van deze personen in de regio in kaart. Het Regionaal Zorgplatform Kempen gebruikt nu deze structuren en informatie als bouwstenen voor een nieuw project, gefocust op de levensdoelen van mensen
Als je mensen vraagt welke levensdoelen belangrijk zijn voor hun zorg, halen ze vaak de schouders op
— Jolijn Deceulaer - Palliatief Netwerk Arrondissement Turnhout (PNAT vzw)De eerstelijnszones in deze regio doen al langer inspanningen om de bewustwording en de vaardigheden van eerstelijnsprofessionals rond doelgerichte zorg te versterken. Maar it takes two to tango. En het blijkt voor mensen met een zorgnood niet altijd evident om in termen van levensdoelen te denken: “Als je mensen vraagt welke levensdoelen belangrijk zijn voor hun zorg, halen ze vaak de schouders op”, zegt Jolijn Deceulaer van het Palliatief Netwerk Arrondissement Turnhout (PNAT vzw). “Veel mensen hebben nooit geleerd hun wensen duidelijk te verwoorden. Ze hebben geen taal om uiting te geven aan levensdoelen.”
“Personen met een zorgnood zijn soms ook bang om tegen zorgverleners in te gaan. Hoe zeg je tegen een arts of een thuisverpleger: dat gaat niet voor mij? Ze voelen zich kwetsbaar en afhankelijk en willen de relatie met de zorgverlener niet verstoren. In de praktijk, bijvoorbeeld bij de vroegtijdige zorgplanning, zien we bovendien dat zorgverleners vaak wachten op de zorgvrager om dit gesprek te beginnen en vice versa.”
Weten wat ze zelf willen, en hoe dat overbrengen, op een assertieve manier zonder zorgverleners in de eerste lijn de gordijnen in te jagen of de bruggen met hen op te blazen: dat is de inzet van dit project. “De bedoeling is om te komen tot een volwaardige zorgrelatie, die zorg op maat oplevert en de levenskwaliteit van patiënten en hun omgeving verhoogt”, zegt Deceulaer.
Niet alleen de verbinding tussen zorgverlener en persoon met een zorgnood moet verbeteren. De patiënt of de cliënt is geen eiland. Wat hij wil, moet ook getoetst worden aan de mogelijkheden en de doelen van de mantelzorger. En ook de verbinding tussen zorgverleners onderling is cruciaal. “De schotten in de zorg verhinderen dat vaak nog. Het levensverhaal van de cliënt is dan de sleutel. Hoe duidelijker diens levensdoelen, hoe beter de verschillende disciplines hun samenwerking op elkaar kunnen afstemmen, met de levensdoelen van de persoon waarover het gaat als kompas”
Bottum-up
Via een train the trainer-traject wil het Regionaal Zorgplatform Kempen vertegenwoordigers van organisaties voor personen met een zorgnood zoals familieraden, vrijwilligersorganisaties of patiëntenverenigingen technieken en methodieken aanleren voor hoe ze mensen kunnen helpen nadenken over wat in hun leven belangrijk is en hoe ze hierover kunnen communiceren met hun zorgverleners.
Dit train the trainer-project wordt van onderuit gevoed. Het is voorbereid met de doelgroep van personen met een zorgnood, onder de wetenschappelijke begeleiding van zorgproeftuin LiCalab van het Thomas More Expertisecentrum Zorg en Welzijn. Op basis van deze input is Jolijn Deceulaer deze zomer aan de slag gegaan om het traject en de vaardigheidstraining uit te werken. De bedoeling is dat de opleidingen dit najaar van start gaan.
De vertegenwoordigers van de personen met een zorg- of ondersteuningsnood (PZON) zullen tijdens de training zelf het hele proces van bewustwording en communicatie doormaken om nadien hun achterban hetzelfde te kunnen aanleren. “De bedoeling is om na deze proeftrajecten de lessen die we geleerd hebben te delen met eerstelijnsactoren tijdens de platformvergaderingen van de eerstelijnszones.” Dit wordt opnieuw ondersteund door Zorgproeftuin LiCalab.
“Ik neem ook daar PZON-vertegenwoordigers mee naartoe. Het gaat om mensen uit onze stuurgroep, die het project van a tot z begeleidt. Bijvoorbeeld iemand die gewerkt heeft in een voorziening voor personen met een handicap en die zelf mantelzorger is van haar kleinkind, een mantelzorger dementie, of vrijwilligers van Similes en van SAMANA. Zij behoren tot de doelgroep en zitten dus mee aan het stuur. Ook dat is doelgerichte zorg.”